Storytelling: treed buiten de lijntjes

10 jaar werd mijn jongste dochter. Met tien vriendinnen gingen we dat vieren. Met een workshop graffiti. Onder de Amsterdamsebrug in Amsterdam.

Eerst bekeken ze met een paarcoole dudeseen seriepieces, want zo heten die graffitischilderijen. Een tag heb je ook. Dat is een soort handtekening uit een spuitbus. En zo vertelden de jongens nog enkele anekdotes. De meiden hadden evenwel meer aandacht voor hun rijkelijk getatoeëerde armen, en oor- lip- en neusversieringen dan voor de pieces onder de Amsterdamsebrug.

Ik was minder onder de indruk van hun uiterlijk vertoon. Ik luisterde naar dedude. Vooral een vraag intrigeerde mij. Hij wees naar een muurschildering en vroeg aan de meiden wat er eerder was. De kleuren of de zwarte lijnen die een figuur of letter accentueerden.

De scherpe lijnen, dachten ze. Op school is hen immers geleerd binnen de lijntjes te kleuren, en daar vooral ook te blijven.

Daar gaat het bij graffiti dus niet om. Tuurlijk werk je vanuit een schets. Maar die werk je uit in kleuren, in kleurvlakken en kleurvervloeiingen. Pas later zet je de lijntjes. En zoom je in op details.

Durf als schrijver ook stappen over te slaan. Je hoeft niet altijd chronologisch een verhaal uit te werken. Detectives beginnen vaak bij een moord. ‘Pulp Fiction’ vertelt vier verhalen, die niet in chronologische volgorde worden getoond. Ieder verhaal afzonderlijk speelt zich wel chronologisch af. Het kwartet is ook onderling verweven, waarbij Vincent (John Travolta) de enige is die in alle vier een rol speelt. ‘Brimstone’ bestaat uit vier episodes die door elkaar worden verteld. Het komt de angst en geladenheid van het verhaal enkel ten goede. Omdat opmerkelijke scènes pas verderop de film op hun plaats vallen.

Breek de regels. Vergeet vooral die rode pen van die malle leraar Nederlands van de middelbare school. Hij vertelde dat je een zin nooit met een getal, ‘ik’, ‘omdat’, ‘behalve’, ‘en’, ‘maar’ of ‘of mocht beginnen.

Taal mag niet gebukt gaan aan doctrines. Woorden leven, zinnen leven. Lees een roman van Marcellus Emants en leg die naast Peter Buwalda. Taal verandert. Taal is een dynamische interactie tussen schrijver en lezer. Onbuigzame regels zitten die in de weg. Wie spreekt op straat Algemeen Beschaafd Nederlandsch? Laat staan je personages.

Grammaticaal correct is niet altijd mooi. Laat je woorden vooral emotioneel resoneren. Volg niet als een robot doctrines, en denk daarbij als een graffiti-artiest. Treed buiten de lijntjes. Het voorkomt dat je te makkelijke en conventionele keuzes maakt. Zonder het juk van de lijntjes voel jij je ineens vogelvrij, en daardoor wordt je verhaal spannender.