Geen balans, geen luisteren

Ben je niet in balans. Dan kun je niet goed luisteren. Over de nervus vagus, het Sociale Engagement Systeem en het belang van een yogamatje.

‘Het heeft geen zin tegen een leider te zeggen dat die niet kan luisteren. Wat bereik je daarmee? Dat krijgt die waarschijnlijk thuis al elke dag te horen. Bovendien is het ook niet terecht. Ik denk dat iedereen kan luisteren. Als je maar in balans bent’.

Ik zit op het strand met Henk Noort. Auteur van het boek ‘De Empathische Organisatie’. We zijn in alle vroegte naar Aloha in Wijk aan Zee gereden. De weermeesters hebben een hete dag en daarmee lange strandfiles voorspelt, en die kun je maar beter mijden. Nu de zon nog, bedenk ik, terwijl ik om half tien een handdoek over me heen sla.

Henk en ik praten over liefde en luisteren.

‘Voor mij vormt luisteren de basis van liefde’, zeg ik. ‘Als je niet naar jezelf of anderen kunt luisteren, dan laat de ander je koud en geef je ook niet om jezelf. Onverschilligheid is de allerergste vijand van liefde. Het maakt je kil en achteloos’.

Henk luistert. Neemt een vorkje worteltaart en zegt: ‘Heb je wel eens van de nervus vagus gehoord?’

Ik schud mijn hoofd.

‘Dat is de tiende hersenzenuw. Het is de verbinding tussen ons brein en lichaam. Hij heenenweert vanuit je hersenen van je oren, hals en hart naar je maag. Die zenuw staat ook in verbinding met je sociale vaardigheden, met je social engagement systeem. Oogcontact maken. Kunnen luisteren. Het regelen van de toon van je stem en de mimiek van je gezicht. De nervus vagus brengt je troost, empathie, interesse en liefde’.

‘Nee, die zenuw ken ik niet, gek eigenlijk’.

‘Het is de belangrijkste zenuw van ons autonome zenuwstelsel dat bestaat uit twee delen, het parasympathische (actie) en orthosympathisch (rust). De nervus vagus brengt beide in balans. Zet je lijf in actie bij een stressvolle situatie en brengt die weer tot rust. Fungeert dus zowel als een gashendel als een rempedaal.

‘Wat als die twee niet in evenwicht zijn?’

‘Dan staat je actieve zenuwstelsel te veel aan. Staat die letterlijk in de overlevingstand, en nee, dat heb je helemaal geen tijd voor interesse in anderen, laat staan dat je voor hen empathie kunt tonen’.

‘Hoe komt dat dan?’

‘Kan komen door een trauma uit je jeugd. Misschien ben je veel gepest vroeger, had je verslaafde of ruziënde ouders, gingen je ouders scheiden of heb je de dood van een broertje, oom of moeder niet goed verwerkt. Kan ook onstaan door relationele problemen nu, thuis of op het werk, een deadine, financiële of gezondheidszorgen. Als die stress te lang aanhoudt krijg je chronische pijn. Niet zo vreemd. Omdat je spieren en zenuwen continu aan staan’.

‘En dan kun je dus ook niet luisteren’.

‘Precies, en veel leiders staan elke dag onder druk. Adrenaline en cortisol giert continu door hun lijf. Hebben ze nodig, anders waren ze ook nooit op die hoge plek in het bedrijfsleven terechtgekomen. Ze willen succesvol zijn. Staan continu in de ‘I will survive’-modus, en nee, dan luister je niet naar anderen, kun je niet empathisch zijn, laat staan dat je liefde voelt voor anderen’.

‘Je kunt dus niet goed luisteren als je niet in balans bent. Als je nervus vagus uit het lood staat’.

‘Leiders bedenken vaak snel een oplossing voor iets, zonder echt goed naar iemand te luisteren. Ze zitten dan waarschijnlijk in hun vlucht/vecht-positie. Hun nervus vagus heeft hun oren dichtgedaan’.

‘Om oprecht te kunnen luisteren, moet je dus eerst in balans zijn’.

‘Klopt’.

‘Kun je die zenuw ook aanzetten.’

'Je kunt die activeren. Daarvoor bestaan allerlei oefeningen. Zingen, hummen of yoga helpt. Net zoals goed slapen en gezonde voeding. Een matje in de bestuurskamers of een karaokeset, ja, niet om flauw te doen, maar dat zou wonderen doen voor het activeren van liefdevol leiderschap en een menslievende organisatie'.

Volg een training luisteren van mij bij Frankwatching.