Creëer een overweldigend moment

Binnenkort een presentatie of een speech? Zorg op het podium voor een ECS, een overweldigend moment. Dat geeft vreugde, verbazing, angst, verrassing, dat geeft wauw. Met zo’n ECS pak jij de aandacht en blijft je publiek jouw verhaal nog tijden herinneren.

‘Kun je mij helpen. Mijn collega zou op een symposium een verhaal vertellen, maar hij is verhinderd. Nu moet ik dat doen. Ik volg sinds kort een masterclass storytelling bij de BNA, maar ik zit helemaal vast. En die bijeenkomst is voor ons heel belangrijk. In de zaal zitten meer dan 300 projectontwikkelaars, 300 mogelijke opdrachtgevers.’

‘O ja, het is over twee dagen.’

Carin belt. Zij is mede-eigenaar van een architectenbureau uit Utrecht. Onder meer verantwoordelijk voor de restauratie en transformatie van een groots rijksmonument in Utrecht. En daarover zou haar bureau vertellen. Met iemand van de gemeente en een familielid van de oorspronkelijke bouwer.

Zij had een verhaal in gedachten, vertelde zij, maar wist niet hoe te beginnen noch hoe te eindigen. Kon zij eens praten? Via een kennis was zij bij terecht gekomen.

Storytelling en architectenbureaus

Ik heb vaker klusjes gedaan voor architectenbureaus. Wat mij opviel: in hun presentaties beginnen medewerkers steevast met een trits projecten die ze voor anderen hebben uitgevoerd, tonen mockups en tekeningen, om af te sluiten met een te saaie opsomming waarom juist zij als bureau voor deze opdracht geschikt zijn.

In die val was Carin gelukkig niet getrapt. Wel ging haar verhaal nog teveel over Carin, vond ik.

‘Ik wil beginnen met het verval van het gebouw. Ik fietste er regelmatig langs, en elke keer, ik vond dat zo zonde wat ik zag. En toen wonnen wij de opdracht het gebouw te restaureren en transformeren’.

Hmm, dacht ik.

Een talk beginnen met verval, geen lekkere start. Somberte, ellende, treurigheid, als je zo een verhaal inzet, zie je al snel een grauwsluier over je audience neerdalen. En nee, dat zorgt niet echt voor verbinding, voor empathie, en dat wil je als spreker toch direct opwekken. Opdat je audience je leuk en sympathiek vindt, en zich voor je opent om door jou te worden meegenomen. Dat gaat je allesbehalve lukken wanneer je je publiek vanaf de start laat wentelen in mistroost.

Ik opperde dan ook een andere hoofdpersoon te kiezen, Jan, de bedenker en bouwer van het rijksmonument. Hij was het die met zijn woning een soort kathedraal, incluis kapel, voor zichzelf had willen oprichten. Eentje die hij zonder enige bouwkundige kennis uit de grond had gestampt. Want zelfbenoemde heiligen, die kunnen zeker ook kathedraaltjes bouwen.

Jan was begin 1900 een van de grootste werkgevers van Utrecht, zorgde goed voor zijn kudde, en was zeer actief in de kerk. Vier van zijn kinderen werden geestelijken. Hij kreeg zelfs een pauselijke onderscheiding, en ja, die was hem wellicht een beetje in de katholieke bol geschoten. Kijk maar eens naar de glas-in-lood ramen in de enorme hal. Daar heeft hij zichzelf naast het Opperwezen laten afbeelden, en kun je zijn hele levensreis aflezen.

Jan heeft maar drie jaar in zijn eigen eerbetoon kunnen wonen.

Na zijn dood raakte ‘de kathedraal’ in verval. Er kwamen geen nieuwe bewoners. Wel Defensie en later krakers.

In 2001 werd het huis een rijksmonument. Vanaf 2010 begon de restauratie. Twee jaar later werd het bureau van Carin in de plannen betrokken.

Vanaf dat moment wilde ik haar het verhaal laten instappen. Met haar bureau in de rol van bewaker van het ‘familie-erfgoed’. Om ervoor te zorgen dat de kathedraal inderdaad bewaard bleef voor de eeuwigheid. Carin bleek nog heel verre familie van Jan ook, een leuk detail.

Zorg voor een ECS

De restauratie en transformatie bleek een enorme strijd, vertelde zij, waarbij steeds weer andere problemen op haar pad kwamen. Om maar zoveel mogelijk historische elementen van het oorspronkelijke gebouw te behouden. Zie ook maar eens een gebouw, in elkaar geknutseld zonder enige kennis, weer bouwkundig goed aan elkaar te plakken.

Was er niet een voorwerp, een onderdeel van de restauratie, dat al die moeilijkheden, die ze had ondervonden en overwonnen, symboliseerde, vroeg ik haar.

Ja, zij Carin na eventjes nadenken, en ik vermoedde al dat zij daarmee zou komen, want eerder al verwees zij naar het voorwerp, een gordijn.

Ik zal de details van dat gordijn besparen, en waarom dat juist zo exemplarisch was. Ik wilde dat ze het in haar talk zou gebruiken. Omdat een prop, een attribuut dat je meeneemt op het podium tijdens een presentatie, zorgt voor een Emotionally Competent Stimulus (ECS), een emotioneel geladen gebeurtenis. Het zorgt voor vreugde, verbazing, angst, verrassing, wauw, het is een overweldigend moment. Met zo’n ECS pak jij de aandacht en blijft je publiek je maanden na je presentatie nog herinneren.

Bill Gates liet tijdens zijn TEDtalk in 2009 enkele muskieten ontsnappen uit een potje om zijn publiek iets te vertellen over malaria. In 2015 verscheen Jamie Oliver met een kruiwagen suikerklontjes om te verduidelijken hoeveel suiker Britse kinderen gemiddeld binnenkrijgen na vijf jaar schoolmelk. De Nederlandse generaal Peter van Uhm hield in 2011 een gun in zijn handen, volgens hem het belangrijkste instrument voor vrede en stabiliteit in de wereld.

Gates, Oliver en Van Uhm: ze zorgden met hun prop tijdens hun talk voor een overweldigend moment, een emotioneel geladen gebeurtenis.

Prop

Twee dagen na ons samenzijn belde Carin, meteen na de nazit van de bijeenkomst.

Zij klonk opgewonden.

Ja, het was heel goed gegaan, en nee, ze had nog niet alle tips durven gebruiken. ‘Vooral dat persoonlijke, dat ik verre familie van Jan was, daar moet ik echt nog aan wennen hoor, dat durf ik nog niet zo goed. Maar dat ga ik echt later doen, want jee, wat vond ik dit spannend maar leuk.’

Het gordijn?

‘Dat werkte echt enorm, echt heel wonderlijk’.

Zij had het halverwege gepakt, zoals besproken, en iedereen begreep direct de parallel. ‘Ik werd na afloop door heel veel mensen op dat gordijn aangesproken’.

Nog belangrijker. Haar verhaal was aangekomen. Mede door een gordijn. Als metafoor, als illustratie voor haar strijd.

Een prop. Vraag het aan Jamie, vraag het aan Bill, vraag het aan Peter, vraag het aan Carin. Ze werken. Als ECS. Als overweldigend moment.